„Dlaczego ona nie odchodzi?" – Prawda, której nikt Ci nie powiedział.

2025-08-20

Zacznę od rzeczy najważniejszej i bezdyskusyjnej: to nie jest Twoja wina. Przemoc zawsze leży po stronie osoby, która ją stosuje. Zawsze. Niezależnie od tego, co usłyszałaś, jak zostałaś sprowokowana, na ile "utrudniałaś", czy "znowu o coś się czepiałaś". To są narracje, które mają zdjąć odpowiedzialność ze sprawcy i włożyć ją na Ciebie. Nie bierz tego. Już dość dźwigasz.

Ten tekst jest do Ciebie — w drugiej osobie, bo chcę mówić prosto, bez dystansu. Dostaniesz tu zrozumienie mechanizmów, które trzymają Cię w tej sytuacji, a także konkretny plan krok po kroku, jak zacząć szukać pomocy i jak się zmotywować do terapii. Znajdziesz też ćwiczenia, słowa do powtarzania, proste zadania "na dziś", praktyki regulujące układ nerwowy oraz wskazówki dotyczące bezpieczeństwa.

Jeśli teraz czujesz napięcie w ciele, niepokój, może chęć przewinięcia… to naturalne. Przemoc uczy czujności, a czujność męczy. Zrób więc mały test: połóż dłoń na mostku, weź jeden powolny wdech nosem (licząc do 4) i dłuższy wydech ustami (do 6). Jeszcze raz. I jeszcze raz. Dłuższy wydech mówi ciału: "teraz jestem bezpieczna".

Dlaczego "to takie trudne"? — mechanizmy, które wiążą

Cykl przemocy

W wielu związkach przemoc nie jest stałym, jednakowym zachowaniem. Pojawia się cykl: narastające napięcie → wybuch → "miodowy miesiąc" (przeprosiny, obietnice, prezenty) → znowu napięcie. W "miodowym miesiącu" znów go widzisz takim, w jakim się zakochałaś: ciepłym, zabawnym, opiekuńczym. Twój mózg to zapamiętuje i tęskni. I właśnie ta intermitentna (nieregularna) nagroda jest jednym z najsilniejszych mechanizmów "uzależniających" relację.

Więź traumatyczna

Gdy ktoś raz rani, raz koi, wytwarza się więź traumatyczna. Mieszają się hormony stresu i ulgi, a mózg uczy się, że miłość = rollercoaster. Do tego dochodzi nadzieja, że "tym razem zrozumiał", że "przecież potrafi być dobry". To nie Twoja naiwność — to neurobiologia i psychologia więzi, które działają na każdego człowieka.

Gaslighting i zniekształcenia poznawcze

Jeśli latami słyszysz, że "przesadzasz", "źle pamiętasz", "ty też nie jesteś święta", zaczynasz kwestionować własne odczucia i pamięć. To gaslighting — podważanie Twojej percepcji. Do tego dochodzi dysonans poznawczy: "To dobry ojciec i pracuje ciężko, a jednocześnie mnie upokarza i bije… Jak to połączyć?". Często łączysz to tak: "To na pewno moja wina, bo inaczej to niespójne". Ta niespójność jest nie do zniesienia, więc bierzesz ją na siebie. Twój mózg wybiera ból znany (poczucie winy), zamiast bólu nieznanego (konieczność zmian).

Strach i przewidywalność

Paradoksalnie znane piekło bywa mniej przerażające niż nieznany świat: Mieszkanie? Pieniądze? Dzieci? Reakcja rodziny? Sąd? To realne, racjonalne obawy. Nawet jeśli wiesz, że on się zmienił w kogoś przerażającego, Twoje ciało pamięta też bezpieczne chwile i boi się nowego. Strach nie jest słabością — jest informacją.

Wstyd i kontekst społeczny

Słowa typu "Dlaczego ona nie odejdzie?" zrzucają ciężar na ofiarę. Bywa, że rodzina mówi: "Wszystkie małżeństwa mają problemy", "Wybacz, dzieci potrzebują ojca", "Nie wynoś brudów". Normy społeczne i religijne potrafią przygnieść jak kamień. Wstyd mówi: "To moja klęska". A przecież to nie Twoja klęska - to czyjaś przemoc.

Izolacja i zależność

Sprawcy często odcinają: od przyjaciółek, pracy, pasji. Do tego kontrola finansowa ("nie musisz pracować", "oddaj kartę"), kontrola technologiczna (hasła, geolokalizacja), kontrola reprodukcyjna i groźby wobec dzieci czy zwierząt. To wszystko nie przypadek — to narzędzia sprawowania władzy.

Jeśli się w tym rozpoznajesz: to znaczy, że z Tobą jest wszystko w porządku. Twoje reakcje są normalne w nienormalnych okolicznościach.

Po co Ci terapia? — cztery cele, które naprawdę zmieniają życie

Bezpieczeństwo i plan: terapeutka/terapeuta pomoże Ci ocenić ryzyko, ułożyć plan bezpieczeństwa, w tym procedury "na wypadek…".
Porządkowanie historii i objawów: wiele kobiet w przemocy doświadcza objawów zespołu stresu pourazowego (PTSD) lub złożonej traumy (C-PTSD) — natrętne wspomnienia, czujność, koszmary, odrętwienie emocjonalne. Terapia pomaga to rozbroić.
Granice, wstyd i głos: zbudujesz wewnętrzną zgodę na mówienie "nie", nauczysz się odróżniać winę od odpowiedzialności i przestaniesz brać na siebie cudze czyny.
Decyzje i konsekwencja: terapia nie "zmusza do odejścia". Daje narzędzia do mądrych decyzji — czy to rozstanie, czy separacja, czy zamieszkanie osobno, czy procedura prawna. To Ty wybierasz.

Jak znaleźć w sobie motywację, gdy sił brak? — narzędzia "na teraz"

Dwu-minutowy protokół startowy

Usiądź. Zapisz w telefonie: "Pierwszy kroczek: 1 telefon". Nic więcej. Motywacja rodzi się z działania, nie odwrotnie. Wystarczy 120 sekund: wyszukanie numeru, zapisanie go, wysłanie jednej wiadomości do przyjaciółki: "Jutro o 10 dzwonię na linię wsparcia. Zapytaj mnie o to."

Twoje "dlaczego"

Wypisz trzy powody:
– "Chcę znów spokojnie spać."
– "Chcę, żeby dzieci widziały mnie bez strachu."
– "Chcę wrócić do siebie."
Zdjęcie tej kartki ustaw jako tapetę w telefonie.

Kontrakt ze sobą na 7 dni

"Przez 7 dni codziennie zrobię jedną 5-minutową rzecz dla siebie i swojego bezpieczeństwa." Pod spodem lista 7 mikrokroków (poniżej dostaniesz propozycje). Odznaczaj codziennie ✓. Widoczny postęp = rosnąca motywacja.

Praca z wewnętrznym krytykiem

Gdy pojawia się głos: "To bez sensu", odpowiadasz: "Stop. To nie mój głos — to echo przemocy." Potem dodajesz trzy zdania prawdy: "Mam prawo do spokoju. To nie moja wina. Małe kroki to też kroki."

Krok po kroku: jak szukać pomocy i wejść w terapię

Krok 0. Jesteś w bezpośrednim zagrożeniu?

Zadzwoń na 112. Jeśli sytuacja jest niebezpieczna tu i teraz — nie wahaj się.

W Polsce działają też całodobowe numery wsparcia, gdzie możesz porozmawiać anonimowo i bezpłatnie:

Ogólnopolskie Pogotowie dla Ofiar Przemocy w Rodzinie "Niebieska Linia" – 800 120 002 (24/7).
Centrum Wsparcia dla Osób w Kryzysie Psychicznym – 800 70 2222 (24/7). Informacje i czat znajdziesz na stronie Centrum Wsparcia. Centrum Wsparcia
Kryzysowy Telefon Zaufania dla Dorosłych – 116 123 (w ostatnich latach uruchomiony jako całodobowy i bezpłatny

Jeśli to dla Ciebie niebezpieczne, zapisz te numery pod neutralnymi nazwami (np. "apteka 24h").

Krok 1. Pierwsza rozmowa

Nie musisz od razu "wszystkiego opowiedzieć". Powiedz trzy zdania: "Doświadczam przemocy. Boję się. Chcę dowiedzieć się, jak zacząć terapię i zadbać o bezpieczeństwo." Konsultantki/konsultanci pomogą Ci ułożyć plan pierwszych kroków, podadzą lokalne kontakty i podpowiedzą, skąd wziąć bezpłatne wsparcie. (Niebieska Linia i Centrum Wsparcia mogą też wskazać najbliższe placówki.) Niebieska LiniaCentrum Wsparcia

Krok 2. Skorzystaj z bezpłatnego systemu pomocy psychicznej

W Centrach Zdrowia Psychicznego (CZP) możesz uzyskać natychmiastową, bezpłatną pomoc bez skierowania. Pierwszym miejscem kontaktu jest Punkt Zgłoszeniowo-Koordynacyjny (PZK). Trafisz tam na osobę, która przeprowadzi z Tobą rozmowę i pokieruje dalej — psycholog, psychiatra, psychoterapeuta. Wejdź na stronę Ministerstwa Zdrowia o CZP lub mapę projektów i znajdź najbliższy punkt. Gov.pl

Ważne: w wielu CZP PZK działa w dni robocze, zwykle 8:00–18:00. Poza tymi godzinami i w nagłych kryzysach korzystaj z numerów całodobowych (112, 800 70 2222, 116 123).

Krok 3. Ścieżka NFZ do psychoterapii

Możesz też skorzystać z psychoterapii w ramach NFZ. Zasada jest taka: do psychiatry nie potrzebujesz skierowania; lekarz psychiatra może pokierować dalej na psychoterapię, jeśli jej potrzebujesz. Szczegółową ścieżkę opisuje serwis pacjent.gov.pl.

Krok 4. Organizacje specjalistyczne dla kobiet

Skontaktuj się z Centrum Praw Kobiet — to organizacja oferująca bezpłatne wsparcie prawne i psychologiczne dla kobiet doświadczających przemocy. Ogólnopolski numer CPK to 800 107 777, a na stronie znajdziesz adresy i telefony lokalnych oddziałów. Fundacja Centrum Praw Kobiet

Krok 5. "Niebieska Karta" — co to daje i kto ją zakłada

Procedura "Niebieskiej Karty" to zestaw działań chroniących osoby doświadczające przemocy domowej. Wszczynana jest w momencie wypełnienia formularza "Niebieska Karta – A" przez Policję, Pomoc Społeczną, ochronę zdrowia, oświatę lub Komisję Rozwiązywania Problemów Alkoholowych — gdy istnieje uzasadnione podejrzenie przemocy lub zgłoszenie świadka. Od 28 września 2023 r. obowiązuje nowe rozporządzenie Rady Ministrów regulujące tę procedurę. Nie musisz sama "składać wniosku" — zostanie uruchomiona przez uprawnioną instytucję, gdy zgłosisz przemoc.

Krok 6. Szybka interwencja policji — nakaz opuszczenia mieszkania

Policja może natychmiast wydać nakaz opuszczenia wspólnie zajmowanego mieszkania i zakaz zbliżania się na okres 14 dni (Sąd może przedłużyć). To środek mający chronić Ciebie i dzieci tu i teraz, bez czekania na długie postępowania. Policja ma obowiązek kontrolować, czy nakaz jest przestrzegany. Jeśli sprawca wróci — dzwoń na 112.

Krok 7. Wybór formy terapii i terapeutki/terapeuty

Terapia może mieć różne formy: kryzysowa/krótkoterminowa (skupiona na bezpieczeństwie i stabilizacji), poznawczo-behawioralna (CBT/TF-CBT), schematu, EMDR, trauma-informed, przywiązania. Nie musisz znać nazw. Powiedz: "Doświadczam przemocy. Potrzebuję pomocy w planie bezpieczeństwa, regulacji i odzyskaniu granic." Dobra specjalistka/dobry specjalista poprowadzi Cię dalej.

Krok 8. Pierwsza rozmowa z terapeutą — "skrypt na start"

"Nazywam się … Od dłuższego czasu doświadczam przemocy emocjonalnej/fizycznej/ekonomicznej/ seksualnej. Potrzebuję pomocy w ocenie ryzyka, zrobieniu planu bezpieczeństwa i wsparcia w podjęciu decyzji co dalej. Zmagam się z … (lęk, napięcie, bezsenność, poczucie winy). Chciałabym też porozmawiać o tym, jak ochronić dzieci."

Krok 9. Plan bezpieczeństwa (do szuflady, ale gotowy)

Spakuj "go-bag": kopie dokumentów (Twoje i dzieci), leki, minimalna gotówka/karta, klucze, ładowarka, lista telefonów, podstawowe ubrania.
Umów hasło alarmowe z zaufaną osobą (np. "Przywieź książkę") — to znak, że trzeba zadzwonić na 112.
Ustal bezpieczne miejsca w mieszkaniu (bez noży; z wyjściem) i trasy wyjścia.
Dokumentuj przemoc: daty, opisy, zdjęcia obrażeń (jeśli możesz bez ryzyka). Zachowuj zaświadczenia lekarskie.
Naucz dzieci prostego planu: "Gdy mama mówi słowo X, idziemy do sąsiadki Y."

Krok 10. Finanse i technologia

Otwórz dodatkowe konto (jeśli to możliwe), ustaw osobny PIN.
Zmień hasła do kluczowych usług (poczta, bank, media społecznościowe) i wyłącz udostępnianie lokalizacji.
Korzystaj z okna prywatnego w przeglądarce; rozważ telefon/aplikację z kodem.
Ustal "bezpieczną skrzynkę" na dokumenty (u zaufanej osoby lub w pracy).

Krok 11. Prawo i dzieci

Skonsultuj sytuację z prawniczką/prawnikiem (np. w CPK — bezpłatnie). Porozmawiaj o kontaktach z dziećmi, zabezpieczeniu alimentów, środowiskowym wsparciu szkoły. Nie jesteś sama w starciu z systemem — są ludzie i instytucje, które się tym zajmują.

Jak "utrzymać kurs", gdy emocje falują? — Twoje rytuały regeneracji

Przemoc rozregulowuje układ nerwowy. Zanim wejdziesz w głąb traumy, warto zbudować zasoby — drobne codzienne praktyki, które obniżają napięcie i pomagają, żeby terapia miała "na czym się oprzeć".

Szybkie techniki na tu i teraz

Oddech 4–6: 1–3 min. Wdech 4, wydech 6.
Uziemienie 5-4-3-2-1: nazwij 5 rzeczy, które widzisz; 4, które czujesz dotykiem; 3, które słyszysz; 2 zapachy; 1 smak.
Orientowanie: rozglądaj się powoli, opisując w głowie bezpieczne szczegóły w otoczeniu ("białe zasłony, miękki koc, kubek na stole…").
Notatka "to minie": kartka/notes z jednym zdaniem: "Fala minie. Oddycham."

Mikro-nawyki na 7 dni (odfajkowuj ✓)

Poniedziałek: zapiszę jeden numer na kartce w portfelu. (Np. 800 120 002). Niebieska Linia
Wtorek: zrobię kopię dokumentów i schowam poza domem.
Środa: wejdę na stronę CZP i znajdę PZK w mojej okolicy. Zapiszę godzinę pracy. Gov.pl
Czwartek: telefon do linii wsparcia — choćby na 5 minut. Centrum Wsparcia
Piątek: spiszę 3 sygnały ostrzegawcze (np. jego picie, izolowanie, podnoszenie głosu) i 3 strategie wyjścia.
Sobota: rozmowa z zaufaną osobą: "Potrzebuję, żebyś raz w tygodniu zapytała mnie, jak mi idzie."
Niedziela: nagroda. Coś małego tylko dla Ciebie — kąpiel, spacer, film.

Słowa, które warto sobie powtarzać

"Mam prawo do spokoju i bezpieczeństwa."
"Moje uczucia są ważne i prawdziwe."
"To nie moja wina. Odpowiadam tylko za moje decyzje dzisiaj."
"Każdy mały krok jest krokiem."

Co, jeśli "wracam" albo czuję, że utknęłam?

To nie porażka. To jest normalne w procesie wychodzenia z przemocy. Twój mózg wybiera znane wzorce, bo tak był uczony. Gdy to się dzieje:

Nazwij to: "Teraz działa więź traumatyczna i nadzieja. To zrozumiałe."
Wróć do planu: skontaktuj się z kimś z listy wsparcia, zadzwoń na linię, umów sesję.
Przypomnij sobie "dlaczego" (spójrz na tapetę telefonu).
Zredukuj bodźce: sen, jedzenie, powietrze, ruch — podstawy to fundament odporności.
Ustal granice informacyjne: nie musisz tłumaczyć się wszystkim. Wybierz 1–2 osoby "rdzenia" i tylko im zdawaj "raport".

Dzieci — jak z nimi rozmawiać?

Prosto i bez obwiniania: "Tata/mama zachowywał się w sposób, który był niebezpieczny. Twoje i moje prawo to być bezpiecznymi. Dorośli mają obowiązek dbać o bezpieczeństwo dzieci."
Prawda dostosowana do wieku: nie wchodź w szczegóły przemocy, skup się na zasadach: "nikt nie ma prawa krzyczeć, straszyć, bić".
Normalizuj emocje: "Możesz być zła, smutna, przestraszona. Te uczucia miną, jesteśmy razem."
Zadbaj o dorosłe wsparcie: szkoła/przedszkole może zostać włączone w plan bezpieczeństwa; prawniczka/pracownik socjalny wytłumaczy formalności. (Wsparcie prawne i psychologiczne oferuje m.in. CPK.) Fundacja Centrum Praw Kobiet

Najczęstsze wątpliwości przed terapią — i odpowiedzi

"Nie wiem, co powiedzieć na pierwszej sesji."
Wystarczy: "Doświadczam przemocy. Potrzebuję planu bezpieczeństwa i wsparcia. Objawy: …".

"Wstydzę się. Co jeśli ktoś się dowie?"
Wsparcie jest anonimowe i tajne (szczególnie na liniach zaufania). Terapeuci są związani tajemnicą zawodową — wyjątki dotyczą bezpośredniego zagrożenia życia/zdrowia, by chronić Ciebie i dzieci.

"On mówi, że terapia to wymysł i że jestem nienormalna."
To typowa deprecjacja. Terapia jest narzędziem zdrowienia i odzyskiwania autonomii. Jeśli ktoś Cię ośmiesza za szukanie pomocy, to sygnał, że to właśnie pomoc jest Ci potrzebna.

"A jeśli nie chcę jeszcze odchodzić?"
Terapia nie wymusza decyzji. Daje Ci klarowność i bezpieczeństwo, niezależnie od kierunku.

Twoje prawa i narzędzia ochrony (w pigułce)

Niebieska Karta — uruchamiana przez uprawnione służby, gdy zaistnieje podejrzenie przemocy. Nie wymaga Twoich formalnych "wniosków"; to procedura ochronna.
Natychmiastowy nakaz Policji — sprawca może zostać niezwłocznie zobowiązany do opuszczenia mieszkania i zakazu zbliżania się na 14 dni (z możliwością zabezpieczenia przez sąd). W razie naruszenia — zgłaszasz na 112.
Bezpłatne wsparcie psychologiczne — CZP i PZK w Twoim regionie (bez skierowania, szybkie przyjęcie).
Bezpłatne wsparcie prawne i psychologiczne dla kobiet — m.in. Centrum Praw Kobiet (800 107 777). Fundacja Centrum Praw Kobiet
Całodobowe linie wsparcia — Niebieska Linia (800 120 002), Centrum Wsparcia (800 70 2222), Kryzysowy Telefon 116 123.

Wewnętrzny dialog, który zmienia trajektorię

Z "Muszę być silna" na "Mogę być wystarczająco bezpieczna dziś".
Z "Nie dam rady" na "Nie muszę robić wszystkiego — zrobię to, co przede mną".
Z "To moja wina" na "Odpowiadam tylko za moje kroki teraz. Przemoc jest po jego stronie".
Z "Nie zasługuję" na "Zasługuję, bo jestem człowiekiem — kropka".

1Co powiedzieć sobie, gdy ktoś pyta: "Dlaczego nie odejdziesz?"

Możesz nie odpowiadać wcale. Masz prawo chronić się przed ignorancją i oceną. Jeśli chcesz, masz gotowce:

"Pracuję nad bezpieczeństwem — to proces, a nie jeden ruch."
"Podejmuję kroki z pomocą specjalistów. Proszę o wsparcie, nie oceny."
"Nie pytaj dlaczego nie odchodzę. Zapytaj czego potrzebuję, żeby to zrobić bezpiecznie."

Słowa na zakończenie (i na początek)

Prawdopodobnie całe życie byłaś tą, która wytrzymuje. Dzisiaj nie proszę Cię o heroizm. Proszę o mały, realny krok. O telefon. O wiadomość. O jedną rozmowę. Nie o to, żeby "już nigdy nikt nie zapytał: dlaczego ona nie odejdzie?" — bo świat bywa okrutny i płytki — ale o to, by Twoje życie nie musiało odpowiadać na cudze osądy. Tylko na Twoje potrzeby.

Jesteś ważna. Twoje bezpieczeństwo jest ważne. Twoje zdrowie jest ważne. Teraz jest dobry moment.

14) Przydatne kontakty (zapisz, zrób zdjęcie, schowaj)

112 — nagłe zagrożenie życia lub zdrowia.
Ogólnopolskie Pogotowie dla Ofiar Przemocy w Rodzinie "Niebieska Linia" — 800 120 002 (bezpłatnie, całodobowo).
Centrum Wsparcia dla Osób w Kryzysie Psychicznym — 800 70 2222 (bezpłatnie, całodobowo; czat i e-mail na stronie).
Kryzysowy Telefon Zaufania dla Dorosłych — 116 123 (bezpłatnie; aktualne info i wsparcie online — 116sos.pl).
Centrum Praw Kobiet — 800 107 777 (wsparcie prawne i psychologiczne dla kobiet). Fundacja Centrum Praw Kobiet
Centra Zdrowia Psychicznego (CZP) — pomoc bez skierowania
Niebieska Karta — procedura ochronna uruchamiana przez uprawnione służby; nie wymaga "wniosku" od ofiary.
Policja — natychmiastowy nakaz opuszczenia mieszkania na 14 dni (przedłużenie przez sąd możliwe). W razie naruszenia dzwoń na 112.

Jedno zadanie "na dziś"

Wybierz jedną z trzech opcji i zrób ją teraz:

Zadzwoń na 800 70 2222 lub 116 123 — powiedz trzy zdania: "Doświadczam przemocy. Czuję lęk. Chcę wiedzieć, jak zacząć terapię."
Wejdź na stronę o Centrach Zdrowia Psychicznego i zapisz telefon do najbliższego PZK. Gov.pl
Zapisz Niebieską Linię 800 120 002 pod neutralną nazwą w telefonie.

To wszystko. Jeden mikro-krok. Reszta przyjdzie jutro.

I jeszcze to: nie musisz udowadniać światu, dlaczego "nie odchodzisz". Jesteś w procesie ratowania swojego życia — a to jest praca cicha, odważna i wystarczająca. Gdy pójdziesz na terapię, nie robisz tego "przeciw komuś", tylko dla siebie. A to zmienia wszystko.